Ixiar Rozas

Su-dur, 1998

 

 

Ixiar Rozas (Lasarte-Oria,1962) participó en el programa Letras para el Arte en 2016. La escritora escogió la obra Su-dur de Juan Luis Moraza (Vitoria-Gasteiz, 1960).

La actividad tuvo lugar el 22 de noviembre de 2016 en la Sala Plaza.

 

 

 

 

 

Biografía

IXIAR ROZAS (Lasarte-Oria, 1972)

Escritora, dramaturga, investigadora y docente.

Publica narrativa, poesía, teatro, textos críticos y artículos en revistas especializadas, materiales que se han publicado en varios países e idiomas (Euskadi, México, Italia, Reino Unido, USA, Portugal, Rusia y Eslovenia). Algunos títulos: Una sola noche/ Gau bakar bat (2004), Negutegia (2006), Invernario (2009), Beltzuria (2014), Ejercicios de ocupación. Afectos, vida y trabajo (co-editado con Quim Pujol, 2015). Realiza y dirige la serie de documentales Humano caracol, donde retrata a artistas contemporáneos (2006-09).

Doctora en Bellas Artes por la Universidad del País Vasco (UPV), es miembro del comité editorial internacional de la revista de performing arts MASKA (Lljubljana, Eslovenia) y forma parte de ARTEA (UCLM), grupo de investigación y práctica escénica.

Es profesora de educación artística en la facultad de Ciencias de la Educación y Humanidades HUHEZI (Mondragon Unibertsitatea, MU, País Vasco) y profesora invitada en el Máster de Investigación y Creación en Arte (EHU/UPV). Es miembro, asimismo, de Azala espacio (Lasierra, País Vasco), epicentro de prácticas escénicas y sus contaminantes.

Organiza y co-organiza seminarios y eventos relacionados con la creación y el pensamiento contemporáneos. Entre otros: Periferiak (2002-2007), En la REsonancia (2011), Arrakalatuta (2014-15) o Proklama (2014-16).

Lleva algunos años trabajando de forma práctica y teórica el espacio entre la voz, el cuerpo y la materialidad del lenguaje. Algunos trabajos: Plastika (2013-actualidad) realizado con Maite Arroitajauregi, Mursego y Al final todo sucede a la vez (2016) con Mikel R. Nieto, en el marco del Observatorio de la Escucha.

 

 

 

Obra

2014

Beltzuria | Pamiela.

2006

Negutegia | Pamiela.

2004

Yako eta lurra | Erein.

Gau bakar bat/Una sola noche | Hiru.

2002

Yako eta haizea | Erein.

Sartu, korrontea dabil | Erein.

Luego les separa la noche | Erein.

2001

Yako | Erein.

Patio bat bi itsasoen artean | Arabako Foru Aldundia.

Korronteak | Kutxa.

Izurderen bila | Erein.

2000

Enzefalograma zuria | Txalaparta (Kutixiak ipuin antologian).

Edo zu edo ni | Erein.

1998

Bataioa | (Euskaldunon Egunkariako 9808 Narrazioak ipuin bilduman).

 

 

Beltzuria

 

 

Zer gertatzen da ahotsaren espazioan. Zer, ahotsa desagertu aurretik.Eta ondoren, ahotsa desagertu ondoren? Ahotsak mukuru egiten du, gainezka, gehiegikeria modura. Pentsamenduan beti gailendu da hitza. Hitzaren eta esanahiaren erreinuak itzala egin dio ahotsari. Hitzak ahotsailundu du. Esanahiak ahotsa kendu dio hitzari, haragia, gorputza ezabatu dio. Esanahiaren erreinuan hitza ez daeztarritik irteten, ezta gorputzaren tolesduretatik ere. Eta ahotsa orokortasunez izan da begiratua, ulertua, ikertua. Bakartasuna, besteekin bakarrak egiten gaituen bakartasuna, alboratua izan da, ertz batean geratu da.Beltzuria ahotsaren espazio politikoaren inguruko gogoeta da, horretarako bizitza istorio batzuk zeharkatzen dituelarik.

 

 

 

 

 

 

 

Edo zu edo ni

 

 

Edo zu edo ni emakume batek bere bizitza pertsonalean egiten duen aukeraketaz mintzo da. Erabakia hartu ondoren bidaia-bazterrean geratzen diren gauzez. Kasualitateaz eta maitasunaz mintzo da. Hirurogei urte inguruan dabilen emakumeak berealdiko astindua emango dio bizitzari. Atzean geratuko dira ordu arteko guztiak. Bizitza luze bat. Edo zu edo ni. Erabaki ausarta baina askatzailea. Bizitza eraberritu baten agindua eta haren gertutasunaren larrimina sentiarazten dio irakurleari eleberri honek. Horrela, derrigor egin behar zuen eztanda harreman zaharrak: edo zu edo ni. Horixe da mundu zaharraren epaia. Ordurako, ordea, Grazianak hartua zuen bere erabakia.

 

 

 

 

 

 

Sartu, korrontea dabil

 

Abdou, Sara, Edmun eta Niko dute izena, baina Babak, Charlotte, John, Maddi edo Kike izan zitezkeen. Hiri handi batera trenez iristen den etorkina, Edmun ezagutu arte dena bi aldiz pentsatzen zuen emakumea, hiru begi dituen argazkilaria eta maitasuna pareta bateko pitzaduren zehar egiten duen opilgilea. Abdou, Sara, Edmun eta Niko; Sartu, korrontea dabil elaberriaren mikrokosmosa osatzen duten pertsonaietako batzuk. Korrontea dabilela ikusterakoan sartzea erabaki dutenak. Sartu ostean hiriaren hatzaparren menera geratzen direnak, horrek beren bizitzetan izango dituen ondorioak aurretik kalkulatu gabe. Eta behin barruan daudela ezingo dute atzera egin. Bizi. Eta hiriko edozein metro karratuan zoriona bilatu; hori besterik ez.

 

 

 

 

 

 

Una sola noche - Gaur bakar bat

Una sola noche habla sobre la última noche. Es la unidad de tiempo para un Apocalipsis que se ha hecho cotidiano.
La presidiaria es el centro de esta obra sin centro. Una mujer sola, su carcelera, se ahoga en su vida de silencios y renuncias. La voz insoportable de un periodista redobla el peso de los silencios que él mismo produce, tras la pantalla, a través del hilo del teléfono, frente al rostro contenido de la mujer alguna vez amada. Un pintor se debate entre ausencias que sus dibujos no pueden colmar. Una pareja de mendigos habla, bebe y proyecta proyectos absurdos, ahora que todo tiene que terminar. Un niño sin nombre espera nacer. Y todos andamos, ridículamente, con zapatos naranjas.


Gau bakar bat azken gauean kokatzen da, eguneroko bilakatu den Apokalipsiaren denbora unitate horretan.
Zentrurik gabeko antzerki- lan honen zentrua da presoa. Haren kartzelaria, emakume bakartua, uko- egitez eta isiltasunez beteriko bizitza batean itotzen da. Kazetariaren ahots jasangaitzak biderkatu egiten ditu berak sortutako isiltasunen pisua, pantailaren baitan, telefono- hariaren zehar, behin maitatutako emakumearen aurpegi estuaren aurrean. Margolaria hara hona dabil bere marrazkiek bete ezinezko ausentzien artean. Eskale bikoteak, dena amaitzear dagoenez, egitasmo zentzugabeak asmatzen ditu hitz egin eta edaten duen bitartean. Izenik gabeko umeak jaio nahiko luke. Eta bitartean, denok gabiltza, modu irrigarrian, zapata laranjekin. (Fuente: Marina Garcés).

 

 

 

 

Yako

 
 
 
Uharte batean munduratu zen Yako, gehiegi maite zuen emakumea. Zeruaren koloreko urek inguratzen zuten uhartea, lurralde urrun eta ia ezezagun hura osatzen zuten gainerako uharteak bezalaxe. Arrantzale batek aurkitu zuen Yako, hondarrean, zumezko otarretxo batean. Artean ez zekien arren, hango biztanleen desberdina zen, eta lurralde are desberdinago batetik zetorren. Urteekin jakingo zuen hori. Eta urteekin jakingo zuen triste bizi daitezkeela ere, berak bezala, gehiegi maite dutenak. Bidaia luze bati ekingo dio Yakok, barruko sugarra itzaliko dion lekuraino. Han bere maitasunarekin fundituko da.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Yako eta haizea

 
 
 
Kanpoan erabatekoa zen isiltasuna. Ez Zurten zaunkarik, ezta txorien kanturik ere. Goiz elurtu baten isiltasuna zegoen. Logelako atearen ondoan, kartoizko kutxa bat aurkitu zuen Yakok. Kutxaren barruan, beste bi kutxa zeuden, bakoitza izen batekin: Yako eta Zana. Irrikaz ireki zituzten. Yakoren kutxan egurrezko zapata batzuk zeuden, eta paper batean idatzita: Ez zaitu haizeak gehiago eramango. Zanarentzat, berriz, egurrezko txirula bat eta honako hitzak: Ikusezina dena ere begi- bistakoa egiten du musikak. Baina nondik atera ziren opari haiek?
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Yako eta lurra

 

 

Yako, uharte batean munduratu zen neska, lur bilakatu da. Sua izan zen hasieran, gehiegi berotzen zuen bere gorputzak. Haizeak eramaten zuen ondoren, bere gorputza arinegia bihurtu zelako. Orain lurra tinkoago zapalduko du Aezihan barrena, bere lagunekin batera, bere senitarte berriarekin batera. Eta horrela iritsiko da bere bidaia luzearen bukaerara. Edo beste bidaia baten hasierara. Sua, ura, lurra eta airea denak, sua, ura, lurra eta airea behar dituelako.